အာဘော်

သျှမ်းပြည် လွိုင်လင်ခရိုင် ပင်လုံမြို့မှာ လျှပ်စစ်မီးပေးဝေမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မျှတမှုမရှိကြောင်း ရင်ဖွင့်ချင်လို့ ဒီစာကိုရေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ ပင်လုံမြို့ ရပ်ကွက် ၃ မှာ ညဘက်ဆို မီးပျက်နေတာကြာပါပြီ။ နေ့ပိုင်းဆိုရင်လည်း ၅ မိနစ်လောက် မီးလာပြီး ပြန်ပျက်လိုက်နဲ့ တောက်လျှောက်ကို ဖြစ်နေတာပါ။ မီးပျက်တဲ့အကြောင်းအရင်းကို မေးကြည့်တော့ မီးအားမနိုင်လို့...

မြန်မာ-ထိုင်းနယ်စပ်ဒေသ တာချီလိတ်မြို့မှာရှိတဲ့ ရှဲန်လိုင်အပန်းဖြေနေရာနဲ့ ရွှေပန်းအောင်ဟိုတယ်တွေမှာ ကျားဖြန့်လို့ခေါ်တဲ့ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းတွေ တကျော့ပြန်လှုပ်ရှားနေတာ မြင်တွေ့နေရပါတယ်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်နဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွေအတွင်း တာချီလိတ်မြို့မှာ နယ်မြေခံ အာဏာပိုင်တွေရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ ရင်းနှီးပတ်သက်သူတချို့တွေဟာ လက်နက်ကိုင်အစောင့်အရှောက်တွေရှိတဲ့ ခြံဝင်းတွေနဲ့ အကြီးအကျယ် လုပ်စားခဲ့ဖူးတယ်။ တရုတ်အစိုးရ ဖိအားပေးလို့ တရုတ်နယ်စပ်ဒေသ မူဆယ်မြို့ဘက်မှာ ဖမ်းဆီးခံရတာ၊...

မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ် တလျှောက် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဂိတ်များကို ပြီးခဲ့သည့် နိုဝင်ဘာလ ပထမပတ်မှ စတင်ပြီး စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို နယ်စပ်ဂိတ် အပြည့်အဝ စီမံခန့်ခွဲရန် ပြောဆိုပြီးနောက် တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ၎င်းကုန်သွယ်ရေးဂိတ်များကို အကန့်အသတ်မရှိ ပိတ်ထားခဲ့ခြင်းကြောင့် သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း ဒေသခံများ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲ ကြုံတွေ့နေကြရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သျှမ်းပြည်...

တည်ငြိမ်လှသည့် “ဝ” ဒေသ တနေရာတွင် စက်ဆုံးဆီ တန်းစီရာမှ ရုန်းရင်းဆန်ခတ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တရုတ်ဘက်မှ ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် နယ်စပ်ဒေသ မြို့ရွာများတွင် စက်သုံးဆီ စတင်ပြတ်တောက်လာပြီး စားနပ်ရိက္ခာနှင့် ကုန်ပစ္စည်း ရှားပါးမှုများ စတင် ကြုံတွေ့နေရပြီ ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ သျှမ်းမြောက် အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား တော်လှန်တပ်များ...

"၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး" တစ်နှစ်ကာလအတွင်း ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့တွေ ဘယ်လိုမျိုးပြောင်းလဲသွားလဲ။ တရုတ်ကရော ဘယ်လိုအခြေအနေရှိလဲ။ စစ်ကောင်စီကရော ဘယ်ခြေလှမ်းတွေ လှမ်းနေလဲ ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ သျှမ်းသံတော်ဆင့် သတင်းထောက် စိုင်းဆိုင်လျန်က သျှမ်းနိုင်ငံရေးသုတေသီ စိုင်းဝမ်းစိုင်းနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး မေးမြန်းထားပါတယ်။ မေး ။ ။ “၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး” တစ်နှစ်ပြည့်တော့မယ့် ကာလအတွင်းမှာ...

သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် ပအိုဝ်းပြည်သူ့စစ် PNO/PNA အခြေစိုက်လှုပ်ရှားသည့် ဒေသများတွင် ဩဂုတ်လမှ စတင်ပြီး (၃) လ အတွင်း စစ်သင်တန်း သုံးကြိမ် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ကာ စစ်အင်အား စုဆောင်းမှုအဖြစ် တပ်သားသစ် (၃၀၀၀၀) ကျော် ရရှိခဲ့ကြောင်း PNO/PNA မှ ကြေညာခဲ့သည်။ ပအိုဝ်းပြည်သူ့စစ် PNO/PNA ၏...

သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းအတွင်းရှိ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သား ထိခိုက်သေဆုံးမှု မြင့်တက်လာကြောင်း ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေးမဏ္ဍိုင် (SHRF)မှ အောက်တိုဘာလ (၉) ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ်လ (၂၆) ရက်မှ အောက်တိုဘာလ (၆) ရက်အထိ (၆)ပတ်တာ ကာလအတွင်း သီပေါ၊ ကျောက်မဲ၊...

ယခု ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်တာ ပိုပြီးများလာခဲ့ပြီး နွေရာသီတွင် အရမ်းပူပြင်းပြီး အပူလိုင်းဖြတ်တာကြောင့် လူသေဆုံးမှုတွေအထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အခု မိုးနှောင်းရာသီမှာလည်း မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းပြီး ရေကြီးရေလျှံမှုကြောင့် အပျက်အစီး များပြားတာ၊ လူထိခိုက် သေဆုံးတာတွေလည်း ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ယခုနှစ်အတွင်း သဘာဝ...

၂၀၁၈ ခုနှစ် မတ်လတွင် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပဲခူးမြို့တော်ခန်းမ၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသားစာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ပြပွဲကို ကျနော် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး အတွင်း မှီတင်းနေထိုင်ကြသည့် တိုင်းရင်းသားများသည် မိမိတို့ တိုင်းရင်းသားစာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများကို ပြခန်းအတွင်း ဝေဝေဆာဆာ ခင်းကျင်းပြသထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ ကရင်၊ မွန်၊ ဗမာ၊ သျှမ်း၊ ပအိုဝ်း အစရှိသည့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများသည် မိမိတို့၏ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်ပုံအသီးသီးကို ပြခန်းအတွင်း အမြတ်တနိုး ချိတ်ဆွဲပြသထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ တချို့ အမျိုးသားပြခန်းများတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားသည့်သာသနာ့ဘောင်မှ ရဟန်း သံဃာတော် ပုံများကိုပါ ချိတ်ဆွဲပြသထားသည်။ သျှမ်းအမျိုးသား ပြခန်းတွင်မူ တစ်ခေတ်တစ်ခါက စာပေရေးရာတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားခဲ့သည့် သျှမ်းစာဆိုတော် (၉)ဦးပုံ ကိုသာ ချိတ်ဆွဲပြသထားတာသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရပါသည်။ သျှမ်းလူမျိုးတို့တွင် မိမိတို့ လေးစားအားကျရသည့် အမျိုးသားခေါင်းဆောင်များ မရှိဘူးလားဟု အတွေးဝင်မိခဲ့သည်။ သျှမ်းအမျိုးသားများ၏အကျိုးစီးပွားကို ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုပေးသည့် ခေါင်းဆောင် သတ်သတ်မှတ်မှတ် မရှိလို့လား၊ သို့မဟုတ် သျှမ်းတို့တွင် သူတစ်လူ ငါတစ်မင်းဖြစ်နေသဖြင့်  မည်သူ့ကို မိမိတို့ အမျိုးသားခေါင်းဆောင်အဖြစ် သတ်မှတ်တင်မြှောက်ရမှန်း မသိ ဖြစ်နေလို့လားဟု ထင်မြင်မိခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ကျနော်မျှဝေချင်တာက ခေါင်းဆောင်ကောင်း (သို့မဟုတ်) အမျိုးသားခေါင်းဆောင် အကြောင်းပါ။ ဉာဏ်ပညာ အမျှော်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသည့် ခေါင်းဆောင်ကောင်း သို့မဟုတ် အမျိုးသားခေါင်း ဆောင် တစ်ဦးသည် လူမျိုးတစ်မျိုး၏ ပြယုဂ်ဖြစ်သည့်အပြင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ပြယုဂ်လည်း ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားခေါင်းဆောင် ရှိခြင်းသည် မိမိတို့ လူမျိုး၏ ထူးခြားသော ဝိသေသ လက္ခဏာကို ကိုယ်စားပြု ဖော်ဆောင်ရုံသာမက မိမိလူမျိုး၊ မိမိအဖွဲ့အစည်းအတွက် စိတ်ဓာတ်ခွန်အားကိုပါ ပေးစွမ်းနိုင်ပါသည်။ သျှမ်းအမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကို မတူကွဲပြားမှုကို ကိုယ်စားပြုရာတွင် လည်းကောင်း၊ ပဋိပက္ခ ဖြေရှင်းရာတွင် လည်းကောင်း၊ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်း‌ရေးကို တည်ဆောက်ရာတွင် လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဖော်ဆောင်ရာတွင်လည်း‌ကောင်းအမျိုးသားခေါင်းဆောင်၏ အခန်းကဏ္ဍသည် အရေးကြီးလှပါသည်။ သျှမ်းအမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကို  အမျိုးသားရေးအတွက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည့် တော်လှန်ရေး ခေါင်းဆောင်ဟောင်းများ၊ သမိုင်းကောင်း ရှိခဲ့သည့် စော်ဘွားအမျိုးအနွယ်တော်များ၊  ထင်ရှားကျော်ကြား လူသိများသည့် အထင်ကရ ပုဂ္ဂိုလ်များ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းမှ ခေါင်းဆောင်များ၊  နိုင်ငံရေး အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီမှ ခေါင်းဆောင်များ၊ အသိပညာရှင်၊ အတတ်ပညာရှင် နယ်ပယ်မှ  ပုဂ္ဂိုလ်များ အခြားသက်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်အသီးသီးမှ ကျွမ်းကျင်ပြီး အရည်အချင်းရှိသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များကို တင်သွင်း ရွေးချယ်နိုင်ပါသည်။ ရွေးချယ်နိုင်မည့်အခင်းအကျင်းနှင့် ပလက်ဖောင်း (Platform) လည်းရှိရပါမည်။ ထိုသို့ ရွေးချယ်ရာတွင် သျှမ်းပြည် မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များ၏ ဆန္ဒကို ထင်ဟပ်စေပြီး စံနမူနာ ပြုသည့် ခေါင်းဆောင်ကောင်းကို ရွေးချယ်သတ်မှတ်သွားရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ သျှမ်းပြည်အတွင်း မတူကွဲပြားသည့် ပကတိအခြေအနေကို အရှိအတိုင်း လက်ခံပြီး ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ဦးဆောင်လမ်းညွှန်ပေးနိုင်သည့် ခေါင်းဆောင်မျိုးကို ကျနော်တို့ ရှာဖွေရပါမည်။ ထိုခေါင်းဆောင်သည်  တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ လေးစားရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး ဖြစ်သည့်အပြင် ကျဆင်းနေသည့် သျှမ်းလူမျိုးများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ပုံရိပ်ကို ပြန်လည်မြှင့်တင်ပေးနိုင်မည့် ခေါင်းဆောင်မျိုး ဖြစ်ရပါမည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် သျှမ်းပြည်သူလူထုသည် မိမိတို့၏ နယ်မြေဒေသ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး၊  မိမိတို့၏ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်နှင့်အကျိုးစီးပွား လုံခြုံရေးကို အကာအကွယ်ပေး‌နိုင်မည့် ခေါင်းဆောင်နှင့် အဖွဲ့အစည်းမျိုးကို လိုအပ်လျက်ရှိသည်။   မိမိလူမျိုး၊ မိမိအဖွဲ့အစည်း၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများ သို့မဟုတ် ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်များ အပေါ် အာရုံစိုက်ခံရမှုနှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှု လိုအပ်ခြင်းသည် အမျိုးသားခေါင်းဆောင်တစ်ဦး၏ ပါဝင်မှုက အကျိုးရှိနိုင်သော်လည်း ၎င်း၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုသည် စုပေါင်းဆုံးဖြတ်သည့် နည်းလမ်းနှင့်လိုက်လျောညီထွေမှု ရှိသင့်သည်။ နာယက သို့မဟုတ် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ပိုမိုထမ်းဆောင်နိုင်သည်ဟု ရှုမြင်ပါသည်။ မိမိတို့ အသိုင်းအဝိုင်း သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း အတွင်းတွင် မျှဝေဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့် စိတ်ဓါတ်၊ စုပေါင်း ချဉ်းကပ်မှုရှိသည့် စိတ်ဓါတ်ကိုလက်ကိုင်ထား ရှိရပါမည်။ သျှမ်းလူမျိုးများအားလုံး စည်းလုံးညီညွတ်ပြီး ရှမ်းပြည် အရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲစွာ ရပ်တည်သွားနိုင် ရေးအတွက် အချိန်ကျရောက်လို့နေပြီ ဖြစ်ပါသည်။ အမျှော်အမြင်ရှိပြီး ကိုယ်ကျိုးစွန့် အနစ်နာခံသည့် ခေါင်းဆောင်ကောင်းကို သျှမ်းပြည်သူလူထုက လိုလားတောင့်တလျက်ရှိပါသည်။   မိမိစိတ်နှလုံးကို သိမ်းကျုံးယူနိုင်မည့် စစ်မှန်သည့် ခေါင်းဆောင်ကောင်းတစ်ဦးကို တစ်ညီ တစ်ညွတ်တည်း ရွေးချယ်သတ်မှတ်ပြီး မိမိတို့ သျှမ်းအမျိုးသားခေါင်းဆောင်အဖြစ် တင်မြှောက်သွားကြပါစို့ဟု တိုက်တွန်းလိုက်ရပါသည်။ သျှမ်းပြည်အတွင်းရှိ လူမျိုးစုတိုင်းရင်းသားများ အားလုံးနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်သွားနိုင်ရေးကို ဖန်တီး တည်ဆောက်နိုင်ကြပါစေ။     “စစ်မှန်သောခေါင်းဆောင်သည် ကွဲပြားခြားနားခြင်းကို ဖန်တီးမည်မဟုတ်။ စစ်မှန်သော ခေါင်းဆောင်သည် လူတို့အား အတူတကွ ပေါင်းစည်းမှုကိုသာ ဆောင်ကြဉ်းပေးမည်ဖြစ်သည်။” စိုင်းဆိုင်မုခ် (၂၈-၉-၂၀၂၄)

သျှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းအတွင်း ညီနောင်မဟာမိတ် တပ်ဖွဲ့တွေဟာ ကျားဖြန့် တိုက်ဖျက်ရေး၊ အွန်လိုင်း ငွေလိမ်လည်မှုကိစ္စ ပပျောက်ရေးဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက် မှာ “၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး” ဟုဆိုပြီး စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ပါတယ်။ သို့ပေမယ့် တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် မူဆယ်မြို့မှာ ကျားဖြန့်၊...