“ကျနော် အခု အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်နေပြီ။ မိသားစု စားဝတ်နေရေး ဘာဆက်ဖြစ်လာမယ်ဆိုတာ မသိတော့ဘူး။ တဖက်ကလည်း ကုန်စျေးနှုန်းတွေက မြင့်နေတယ်” လို့ တောင်ကြီးမြို့ နိုင်ငံခြားဆေးကုမ္ပဏီမှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ အသက် ၂၅ နှစ်အရွယ်ရှိ စိုင်းဖ က ညီးထွားနေပါတယ်။
စစ်ကောင်စီရဲ့ သွင်းပို့ကုန် မူဝါဒပြောင်းလဲမှု၊ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ဈေးမြင့်တက်မှုနဲ့ မြန်မာကျပ်ငွေ တရိပ်ရိပ် ကျဆင်းနေတဲ့ အတွက် နိုင်ငံခြားသွင်းကုန်ကုမ္ပဏီတွေ ပိတ်ဆိုင်းလိုက်ရတဲ့ အဆင့်ပါပဲ။
အဲ့ထဲမှာ စိုင်းဖ တို့ရဲ့ နိုင်ငံခြားဆေးကုမ္ပဏီ တခုအပါအဝင်ဖြစ်တဲ့အတွက် လက်ရှိအခြေအနေထားမှာတော့ စိုင်းဖ ဟာ အလုပ်လက်မဲ့ တစ်ဦးဖြစ်နေပါတယ်။
အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု နဲ့ နိုင်ငံခြား ငွေလဲလှယ်မှုဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် ဇူလိုင်လ ကစပြီး ဒေါ်လာစျေးတွေဟာ တရိပ်ရိပ်မြင့်တက်လာပြီး နိုင်ငံခြားကုန်ပစ္စည်းတွေကလည်း စျေးလိုက်မြင့်တက်လာပါတယ်။
“ဒေါ်လာစျေးတွေ အခုအရမ်းတက်ပြီး မြန်မာငွေစျေးကျရင် ကုမ္ပဏီကလည်း မခံနိုင်ဘူးလေ။ အခုဆိုရင် ကျနော်တို့ ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်း ဖြစ်တာတော့မဟုတ်ဘူး။ ပိတ်လိုက်ရတဲ့ကုမ္ပဏီတွေက များတယ်” လို့ စိုင်းဖ ကပြောပြပါတယ်။
လက်ရှိကာလမှာ စားသောက်ကုန်စျေးနှုန်းတွေကလည်း တရှိန်တိုးမြင့်တက်လာတဲ့အလျောက် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်တဲ့သူ တစ်ယောက်အနေနဲ့ နိုင်ငံခြားထွက်ပြီး ငွေရှာရန်သာ စဥ်းစားနေရတယ်လို့ စိုင်းဖက အားငယ်စွာ ပြောပြလာပါတယ်။
“ကျနော် အခု ထိုင်းဘက်သွားဖို့ စဥ်းစားထားတယ်။ ဒီမှာက ဘယ်လိုမှ ရပ်တည်မရတော့ဘူး။ ကုန်စျေးနှုန်းကလည်းတက် အလုပ်ကလည်းမရှိရင် မလွယ်ဘူး။ ဝင်ငွေရဖို့တော့လုပ်ရမှာပဲလေ” လို့ သူက ထပ်လောင်းပြောပါတယ်။
ဒေါ်လာစျေးတွေ မတည်ငြိမ်မှုကြောင့် နိုင်ငံခြား သွင်းကုန် ကုမ္ပဏီတွေကို ယာယီပိတ်လိုက်ရတာလည်း ရှိသလို အပြီးပိုင်ပိတ်လိုက်ရသည့် ကုမ္ပဏီများလည်းရှိပါတယ်။
တချို့ မပိတ်သိမ်းရသေးတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကလည်း ဝန်ထမ်းတွေကို လစာလျှော့ကျတာတွေ၊ ဝန်ထမ်းလျှော့ချတာတွေကို ပြုလုပ်နေတာတွေလည်း တွေ့မြင်နေရပါတယ်။
ဝန်ထမ်းတွေကို လစာလျှော့ချလိုက်ရတဲ့အတွက်ကြောင့် ဝန်ထမ်းမတည်မြဲတာ၊ နှုတ်ထွက်ခွင့်တောင်းတာတွေ နဲ့လည်း ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ တောင်ကြီးမြို့က ကုန်ပစ္စည်း လက်လီ၊လက်ကာ ဖြန့်ဖြူးပေးတဲ့ ကုမ္ပဏီတစ်ခုရဲ့ မန်နေဂျာက ပြောပါတယ်။
“ စီးပွားရေးလည်းမကောင်းဘူး။ အခုက ဒေါ်လာဈေးလည်းတက်လာတော့ ပို့ဆောင်ရေးကလည်း အရင်လိုမလွယ်တော့ဘူး။ အဲ့လိုဖြစ်လာတော့ ဝန်ထမ်းတွေကို လစာလျှော့လိုက်ရတာပေါ့။ လစာလျှော့လိုက်တော့ ဝန်ထမ်းတွေ သိပ်မမြဲတော့ဘူး။ တစ်ချို့က အဆင်မပြေလို့ ထွက်လိုက်ကြတယ်” လို့ ၎င်းမန်နေဂျာက ပြောပြပါတယ်။
အရင်က ဝန်ထမ်းတွေကို လစာ ၅ သိန်းထိပေးနိုင်ခဲ့ပြီး အခု နောက်ပိုင်း ဝန်ထမ်းတစ်ဦးက ၂ သိန်းဝန်းကျင်လောက်တာ ပေးနိုင်တာကြောင့် စိတ်ဓာတ်ကျသွားတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေလည်းရှိကြောင်း မန်နေဂျာက ဆိုပါတယ်။
“အရင်က စီးပွားရေးကောင်းတော့ လစာကောင်းကောင်းပေးနိုင်တယ်လေ။ ရောင်းလည်းရောင်း ကောင်းတယ်လေ။ အခုက နိုင်ငံရေးခြေနေတွေ နဲ့ စီးပွားရေးမကောင်းတော့ လစာတွေလျှော့လာပေးရတော့ သူတို့လည်း စိတ်ဓာတ်ကျ သွားမှာပေါ့။ ဝန်ထမ်းအသစ်တွေပြန်ခေါ်တော့လည်း အလုပ်တွေပြန်သင်ပေးရတယ်။ တစ်ချို့က အလုပ်တက်သွားပြီး အမြဲမလုပ်နိုင်တော့ အချိန်ကုန်ခက်ခဲတာပေါ့” ဟု ကုမ္ပဏီ မန်နေဂျာက လက်ရှိကြုံတွေ့နေရတာတွေကို ပြောလာပါတယ်။
စစ်ကောင်စီ ရဲ့ သွင်းပို့ကုန် မူဝါဒတွေပြောင်းလဲမှုကြောင့် နဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေ သွင်းပို့ရတာခက်ခဲတာကြောင့် တစ်ချို့ရက်တွေမှာ ကုန်ပစ္စည်းတွေ မပို့ရတဲ့ရက်လည်းရှိတယ်လို့ ရန်ကုန်မြို့ ဆေးကုမ္ပဏီမှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ သျှမ်းတိုင်းရင်းသားဝန်ထမ်း စိုင်းကျော်က ပြောပြပါတယ်။
“ အလုပ်ကတော့ အရင်လိုလုပ်ရတာပါပဲ။ နိုင်ငံခြားကနေ ကုန်ပစ္စည်းတွေတော့ သိပ်မဝင်တော့ဘူး။ လစာလည်း လျှော့ခံရတာပေါ့။ လစာနည်းလာတော့ ဒီမှာနေဖို့ အတွက် နည်းနည်းပြန်ခက်ခဲလာတယ်။ ပြီးတော့ အိမ်ကိုလည်း သိပ်မပို့နိုင်တော့ဘူး” လို့ စိုင်းကျော်က ပြောပါတယ်။
လတ်တလော နိုင်ငံရေး အခြေအနေ ကုန်စျေးနှုန်းမြင့်တက်မှုတွေကြား လစာလျှော့ခံရတဲ့ စိုင်းကျော်တယောက် ရန်ကုန်မြို့ကြီးမှာ နေထိုင်ရတာ ပိုမိုကြပ်တည်းလာပြီး သျှမ်းပြည်မှာကျန်ရှိတဲ့ မိသားစုကိုလည်း အပြည့်အဝ မထောက်ပံ့နိုင်တော့ပေ။
“ အလုပ်ကလည်း လစာလျှော့လာတော့ ကျနော်ဒီမှာ နေရတာလည်း ခက်ခဲလာတယ်။ အဆောင်ခလည်းဈေးတက်၊ ကုန်ပစ္စည်းတွေလည်းဈေးတက်လာတယ်။ တစ်လတစ်လ ဘာမှ မစုနိုင်တော့ဘူး။ ပြီးတော့ အိမ်ကိုလည်း ပုံမှန်မပို့ပေးနိုင်တော့ဘူး။ နောက်ဆိုရင် ကျနော်လည်း သူငယ်ချင်းတွေလို ထိုင်းနိုင်ငံကိုပဲ သွားရတော့မယ်” လို့ စိုင်းကျော်က စိတ်မကောင်းစွာနဲ့ ပြောပါတယ်။
အာဏာသိမ်းလာပြီး ၁ နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒေါ်လာဈေးတွေ ကမောက်ကမ ဖြစ်လာတဲ့အတွက် ဝန်ထမ်းတွေလည်း ထမင်းအိုးကွဲတဲ့ အဆင့်တွေဖြစ်လာပါတယ်။
“ ကျမဆိုရင် အသက်ကြီးတဲ့မိဘတွေကို ရှာကျွေးနေရတာ။ ဝင်ငွေမရှိရင် စားစရာမရှိ၊ မိဘတွေဆေးဖိုးမရှိတဲ့ ဘဝဖြစ်တော့မယ်။ လမ်းတွေပျောက်နေတယ်”လို့ နိုင်ငံခြားကုန်ပစ္စည်းတွေရောင်းတဲ့ အရောင်းစာရေး မသန္တာ က ပြောပါတယ်။
မြန်မာပြည်ရဲ့ အခြေခံစားသောက်ကုန်တွေ ဆေးဝါးတွေ စက်သုံးဆီတွေ အားလုံးဟာ ဒေါ်လာအတက်အကျနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့အတွက် ဒေါ်လာဂယက်ဟာ လူတန်းစားအားလုံးရဲ့ အရေးဖြစ်ပါတယ်။
ဒီစစ်အာဏာသိမ်းပြီး စစ်ကောင်စီရဲ့ မျိုးစုံသော မူဝါဒတွေ ဒေါ်လာ ဂယက်ကြောင့် လခစား ဝန်ထမ်းတွေနဲ့ ပြည်သူလူထုတွေဘဝဟာ ပိုပြီးကြပ်တည်းလာပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုဟာ မြန်မာပြည်သားတိုင်းနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့အရာဖြစ်ကြောင်း၊ တော်လှန်ရေးကြီး မအောင်မြင်သရွှေ့ တိုင်းပြည်က ပိုမိုကြပ်တည်းလာမယ် လို့ မသန္တာ က ဆိုပြန်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီရဲ့ လုပ်ရက်တွေဟာ မြန်မာပြည်လူသားတွေအားလုံးကို စိတ်ဒဏ်ရာရအောင် တနေ့တနေ့ ပြုလုပ်နေတဲ့သဘော ဖြစ်နေတယ်လို့ သျှမ်းပြည် လူငယ်တွေက မှတ်ချက်ပြုလိုက်ပါတယ်။
‘ အလုပ်လက်မဲ့ ဘဝဆက်ပြီး လရှည်ပါက မိသားစုစားဝတ်နေရေး ပိုခက်ခဲလာပြီး၊ စုဆောင်းထားတဲ့ဝင်ငွေမရှိတော့ပါက မိဘတွေရဲ့ နာတာရှည်ရောဂါအတွက် စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာနိုင်တယ်”လို့ မသန္တာက အားငယ်စွာနဲ့ ပြောလာပါတယ်။
