ကာလာစုံ ရိမ်းဘို (Rainbow) သက်တံ အလံကို လှပခန်းနားစွာ ဆင်မြန်းထားသလို လက်ထဲမှာလည်း သက်တံအလံကို ကိုင်ဆောင်ပြီး လိင်တူချစ်သူတွေ ရသင့်ရထိုက်အခွင့်အရေးကို အများသူငှာရှေ့မှာ တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။
အချို့တွေက “You can choose to love whoever you love” တဲ့။ မြန်မာလိုဆိုရင်တော့ “ကိုယ်ချစ်တဲ့သူကို ချစ်ဖို့ ရွေးချယ်နိုင်ပါတယ်” တဲ့။
အချို့တွေကျတော့ “We will and always fighting until the LGBTQ+ right in Myanmar prevail” “မြန်မာနိုင်ငံမှာ LGBPQ+ တွေ အတွက် အခွင့်အရေးတွေ မရမချင်း အမြဲတမ်းတိုက်ပွဲဝင်သွားမှာပါ” စသည့်ဖြင့် တောင်းဆိုနေတဲ့ ဆောင်ပုဒ်တွေလည်း မြင်တွေ့ရပါတယ်။
အဲ့အခမ်းအနားပွဲကို မေလ ၂၆ ရက်က ထိုင်းနိုင်ငံ ချင်မိုင်မြို့ရှိ တာဖဲဂိတ်မှာ ကျင်းပပြလုပ်သွားခဲ့တာပါ။ အဲ့ဒီပွဲကို Chiang Mai Pride လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။
Pride Month နီးကပ်လာတဲ့အခါတိုင်း ကမ္ဘာပေါ်ရှိ LGBTQ+လိင်တူချစ်သူတွေက ကျား/မ ဖြစ်တည်မှု အပေါ် မူတည်ပြီး သို့မဟုတ် လိင်စိတ် ကွဲပြားမှု အပေါ် မူတည်ပြီး သူတို့ရဲ့ အခွင့်အရေးကို အသိအမှတ်ပြုဖို့၊ တန်းတူညီမျှမှုရရှိဖို့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ဖော်ထုတ်ကြတာပါ။
Pride Month Celebration ဖြစ်ပေါ်လာပုံ
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၉၆၉ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် နယူးယောက်မြို့မှာ The Stonewall Inn လို့ခေါ်တဲ့ (LGBTQ+Community ဝင်တွေ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဖုံးကွယ်စိုးရွံမှုမရှိဘဲ လွတ်လပ်စွာနေထိုင်လို့ရတဲ့ နေရာ)ကို ရဲတွေဝင်ရောက် ဖမ်းဆီးခဲ့ရာကနေ LGBTQ+Community ဝင်တွေက သူတို့တွေကို မတရားဖိနှိမ်နေတာကို သည်းမခံတော့ဘဲ သူတို့ရဲ့ဖြတ်တည်မှု၊ ယုံရာကြည်ရာအတွက် အုပ်စုလိုက် ဆန္ဒပြခဲ့ပါတယ်။
အဲ့ဒီနောက်ပိုင်းမှာ LGBTQ+Community ဝင်တွေက ကိုယ်ဘယ်သူဆိုတာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ဖော်ထုတ်နိုင်ခွင့်ရရှိခဲ့ပါတယ်။
အဲ့ဒီအဖြစ်အပျက် အမှတ်ရတဲ့အနေဖြင့် ဇွန်လ ရောက်လာတဲ့အခါတိုင်း ကမ္ဘာအနှံ့အပြားမှာ ပျော်ရွှင်စွာ ကျင်းပကြတာပါ။
လူသားတစ်ယောက်ဟာ ဘယ်နိုင်ငံမှာပဲ မွေးဖွားလာတာဖြစ်ပါစေ သူရသင့်ရထိုက်တဲ့ အခွင့်အရေးတွေ မဖြစ်မနေ ရသင့်တယ်မဟုတ်လား။
ယောကျာ်းချင်း၊ မိန်းမချင်းကြိုက်တဲ့ လိင်တူချစ်သူဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းဟာ ကိုယ်ကရွှေးချယ်လို့မဟုတ်ဘဲ ကိုယ်မွေးကတည်းက ပါလာတာဖြစ်တယ်လို့ အခမ်းအနားပွဲသို့တက်ရောက်လာသူ ကိုဌေးအောင်က ပြောပါတယ်။
“ကျနော်ကတောင်းဆိုတာထက် ဖြစ်စေချင်တာပေါ့။ မြန်မာပြည်က မိဘပြည်သူတွေပေါ့၊ ဒီလို LGBT ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းက ကိုယ်ရွေးချယ်လို့မဟုတ်ဘူး။ ကိုယ့်မွေးကတည်းက ပါလာတာဖြစ်တယ်။ ဒါကို မိဘပြည်သူတွေက နားလည်ပေးသင့်တယ်လို့ ပြောချင်တယ်။ နောက်တောင်းဆိုချင်တာက သူတို့ (LGBT) ကိုနိမ့်ချမဲ့အစား သူတို့ကိုအားပေးလက်ခံပေးပါလို့ တောင်းဆိုချင်တယ်” ဟု ကိုဌေးအောင်က ပြောပါတယ်။
လိင်တူချစ်သူ (LGBTQ+)ဆိုတာက အမျိုးသမီးချင်း ချစ်ခင်စုံမက်သူများ (Lesbian)၊ အမျိုးသားချင်း ချစ်ခင်စုံမက်သူများ (Gay)၊ အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီး နှစ်မျိုးစလုံးကို ချစ်ခင်စုံမက်သူများ (Bisexual)၊ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်သို့ ပြောင်းလဲခွဲစိတ်ထားသူများ (Transgender)နှင့် (Q) ဆိုတာတော့ (Oueer ) ကတော့ LGBTQ+ လူအားလုံးကို ခြုံငုံကိုယ်စားပြုတဲ့ အသုံးအနှုန်းဖြစ်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ လူတစ်ယောက်ရဲ့ လိင်စိတ်ခံယူမှုအပေါ် လက်မနိုင်ဘဲ နည်းမျိုးစုံနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံနေကြတာပါပဲ။
“ကျောင်းမှာဆိုတုန်းက ကျနော်ကို အခြောက်လို့လှောင်ပြောင်ကြတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ အရမ်းဝမ်းနည်းတယ်။ ငိုမိတဲ့အချိန်တွေလည်းရှိတယ်” လို့ LGBTQ+Community ဝင် စိုင်းဆုက သူကြုံတွေ့ခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တချို့ကို ပြောပါတယ်။
လက်ရှိ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီရဲ့ အရိပ်အောက်မှာ နေထိုင်ရတဲ့ LGBTQ+ မြန်မာပြည်သူတွေကလည်း ထိုင်းမှဘဝတူများထံမှ အကူအညီတောင်းခံနေရပါတယ်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း LGBTQ+ ပြည်သူတွေဟာ စစ်တပ်ဆန့်ကျင်ရေးမှာပါဝင်ပြီးသည့်နောက် ပြင်းထန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ခံရတယ်လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG ရဲ့ အမျိုသမီး၊ လူငယ်နှင့် ကလေးသူငယ်များရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနက ပြောပါတယ်။
အဲ့ဒီအစီရင်ခံစာအရ LGBTQ တွေရဲ့ ၆၂ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဖမ်းဆီးခံရ၊ ပြန်းပေးဆွဲခံရပြီး၊ ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ပုန်းအောင်းနေရကာ ၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အပြင်းအထန် ဒဏ်ရာရပြီး ၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သေဆုံးသွားပြီဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
အဲ့အပြင် မြန်မာ LBGTQ+ များအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ပိုမိုမြင့်မားလာနေတယ်လို့ “မုန်တိုင်းကြားမှ သက်တံများ” အစီရင်ခံစာတွင် LGBTQIAs လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ဖိုရမ်က ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အဲ့ဒီအဖွဲ့ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလမှ လွန်ခဲ့သော ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဒေသ လေးခုမှ မြို့နယ် ၁၄ မြို့နယ်မှာ သုတေသနပြုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ခွဲခြားဆက်ဆံမှုဟာ မိသားစုကဏ္ဍမှာ ၅၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကဏ္ဍမှာ ၃၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ ကျန်းမာရေး ကဏ္ဍမှာ ၃၆ ရာခိုင်နှုန်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍမှာ ၃၃ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ လူမှုကဏ္ဍမှာ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ အများပြည်သူကဏ္ဍမှာ ၃၁ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ပညာရေးကဏ္ဍမှာ ၁၄ ရာခိုင်နှုန်းရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒါတွေအပြင် ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းဟာ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ဖမ်းဆီးမှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ အဓမ္မပြုကျင့်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးမှု၊ တရားမဝင် အခွန်ကောက်ခံမှုနဲ့ ဥပဒေမဲ့သတ်ဖြတ်မှုစသည့် ပြင်းထန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်ရပါတယ်။
“ကိုယ့်မြန်မာပြည်က ပြည်သူတွေလည်း သူများနိုင်ငံလို လူတိုင်းအခွင့်အရေးရှိသင့်တယ်၊ Celebration လုပ်သင့်တယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်ဗျ။ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် လုပ်စေချင်တယ် သိတယ်မလား။ အခုက အဆင်မပြေသေးလို့လေ။ ပြီးကျရင်တော့ မြန်မာပြည်က LGBTQ+Community အားလုံးကိုလည်း ကျနော်ပြောချင်ပါတယ်၊ အားတင်းပါ..။ကျနော်တို့ သူများနိုင်ငံမှာ ရောက်နေတယ်ဆိုပေမဲ့လည်း အမြဲတမ်းပဲ မြန်မာပြည်မှာဘယ်လိုဖြစ်သင့်လဲ၊ ဘာတွေဖြစ်လာသင့်လဲဆိုတာ အမြဲတမ်းကြိုးပမ်းနေတယ်” လို့ အခမ်းအနားပွဲသို့တက်ရောက်လာသူ ကိုဌေးအောင်က ဆက်ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လိင်တူချစ်သူများအပေါ် သက်ရောက်နိုင်တဲ့ ဥပဒေရာဇသင်ကြီး ပုဒ်မ ၃၇၇ သဘာဝမကျသော လိင်ဆက်ဆံမှုပြုခြင်း၊ တိရိစ္ဆာန်နှင့် လိင်ဆက်ခြင်း တို့ကို ကျူးလွန်ပါက ထောင်ဒဏ် တသက်တကျွန်းဖြစ်စေ၊ ၁၀ နှစ်ဖြစ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေအပြင် ထောင်ဒဏ်နှင့် ငွေဒဏ် ၂ ရပ်စလုံးဖြစ်စေ ချမှန်နိုင်ပါတယ်။
အဲ့ဒီဥပဒေကို ပယ်ဖျက်ဖို့ လိင်တူချစ်သူအရေး လှုပ်ရှားသူတွေက တောင်းဆိုခဲ့ကြပေမဲ့ လက်ရှိအချိန်ထိတော့ အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သေးပါဘူး။
မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ နယ်နမိတ်ချင်းထိစပ်နေတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်းမှာ လိင်တူလက်ထပ်ထိမ်းမြှားနိုင်ခွင့်နှင့် တန်းတူညီမျှမှု အခွင့်အရေးရဖို့ လွတ်တော်အတွင်းမှာ ဆွေးနွေးတင်ပြမှုတွေ လုပ်ဆောင်နေလျက် ရှိတယ်လို့ သိရပါတယ်။
လာမဲ့ ဇွန်လ (၁၉) ရက်၊ (၂၀) ရက်နေ့ လွှတ်တော်ပြန်ဖွင့်ရင် အတည်ပြုဖို့ ဆွေးနွေးမယ်လို့ အခမ်းအနားကို တက်ရောက်လာတဲ့ Move Forward Party ပါတီက လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးက ပြောသွားပါတယ်။
“ဇွန်လ ၁၉၊ ၂၀ ရက်နေ့ လွှတ်တော်ပြန်ဖွင့်ရင် အတည်ပြုဖို့ ဆွေးနွေးမယ်။ ပြီးရင် ဝန်ကြီးချုပ်ဆီ ပို့လိုက်လို့ လက်မှတ်ထိုးပြီးရင် ဥပဒေ အသက်ဝင်ဖို့ ရက်ပေါင်း ၁၂၀ စောင့်ရဦးမယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် လိင်တူလက်ထပ်ခွင့်က ဒီနှစ်မကုန်ခင်မှာ ဥပဒေနဲ့အညီ ဖြစ်လာမယ်။ ဒါပေမယ့် ဥပဒေကို တကယ်ကျင့်သုံး နိုင်ဖို့က အခြားသော သက်ဆိုင်တဲ့ ဥပဒေပေါင်း ၄၀ ကျော်ကိုလည်း ပြင်နိုင်ဖို့ အချိန်ယူဆွေးနွေးရဦးမယ်” လို့ Move Forward Party ပါတီက လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးက ထိုင်းဘာသာဖြင့် ပြောသွားပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ လိင်တူလက်ထပ်ထိမ်းမြှားနိုင်ခွင့် ကြိုးစားနေချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ လိင်တူချစ်သူတွေ အပေါ် ဖိနှိပ်မှု၊ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေအပြင် စစ်ကောင်စီတပ်မှ ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခံရမှုတွေ အလူးအလှိမ့်ခံနေရဆဲပါပဲ။
ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ချစ်သူတိုင်း ဘဝလက်တွဲနိုင်ကြပါစေ၊ မြန်မာပြည်ကြီး အမြန်ဆုံးငြိမ်းချမ်းပါစေ..။
“လိင်တူတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ လိင်စိတ်ကွဲတာပဲဖြစ်ဖြစ် တစ်ဦးအပေါ်တစ်ဦးချစ်တာက ကောင်းတယ်” လို့ စိုင်းဆုကတော့ ပြောပါတယ်။
