စစ်အာဏာသိမ်းလာတဲ့ တနှစ်ကျော် ကာလမှာ သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းမှာ ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့တွေ ဦးဆောင်ပြီး လောင်းကစားတွေ ပြန်လည် ဦးမော့လာပါတယ်။
တခေတ်တခါ ကာလမှာ သျှမ်းပြည်ဒေသ တခွင်မှာ လောင်းကစားတွေ ပေါများခဲ့ကာ ၂၀၁၀ ခုနစ် စစ်ယူနစ်ဖောင်းချွတ် အရပ်သား အစိုးရ ဦးသိန်းစိန်လက်ထက်ကနေ စပြီး လောင်းကစားဖွင့်လှစ်မှု တဖြည်းဖြည်း လျော့ကျလာခဲ့ပါတယ်။
NLD အစိုးရလက်ထက်မှာလည်း လောင်းကစားဟာ ပပျောက်မှုရှိလာကာ စစ်ကောင်စီ လက်အောက်ခံ သျှမ်းပြည်ရှိ ပြည်သူ့စစ်အခန်းကဏ္ဍာ ကလည်း လျော့ကျလာခဲ့ပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီး လပိုင်းမှာ ၁၀ နှစ်နီးပါး ငြိမ်သက်နေတဲ့ ပြည်သူ့စစ်တွေ ဟာ သူတို့ ထိန်းချုပ်လှုပ်ရှားတဲ့နေရာမှ လက်နက်အပြည့်နဲ့ ရဲစခန်းတွေ၊ စစ်ကောင်စီအုပ်စုတွေနဲ့ ပူးပူးတွဲတွဲနဲ့ ပြန်လည်ရှိလာကြောင်းကို သျှမ်းပြည် ပြည်သူ့စစ်နယ်မြေမှာ နေထိုင်တဲ့သူတွေက သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ပြောပြလာပါတယ်။
ဒီ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာတော့ စစ်ကောင်စီ လက်အောက်ခံ ပြည်သူ့စစ် တွေက သျှမ်းပြည်တဝှမ်းမှာ ပြန်လည်ပြီး ခြေရှုပ်လာကာ တရားမဝင် လောင်းကစားတွေကို ရဲစခန်းတွေ ဘုန်းကြီးကျောင်း ထီးတင်ပွဲတွေမှာ ပေါ်ပေါ်တင်တင် ဖွင့်လှစ်လာကြပါတယ်။
“ ကျမတို့ မြို့ ထီးတင်ပွဲမှာ လောင်းကစားပါတော့ တော်တော်လန့်သွားတယ်။ အရင် အာဏာရှင်ခေတ်ကတော့ ရှိခဲ့တယ်။ ဒီမိုကရေစီ ခေတ်ဘက်ပြောင်းလာတော့ လောင်းကစားပျောက်သွားတယ်။ အခုတစ်စခန်း ပြန်ထလာပြီလေ” လို့ လင်းခေးသူ က လက်ရှိ အခြေအနေကို ပြောပြလာပါတယ်။
လင်းခေးမြို့မှာ ဖွင့်လှစ်နေတဲ့ လောင်းကစားဝိုင်းဟာ စစ်မှုထမ်းဟောင်းနဲ့ မဟာဂျာဦးဆောင်တဲ့ SSS ပြည်သူ့စစ် တို့ ဖွင့်လှစ်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ခွန်ဆာဦးဆောင်တဲ့ Mong Tai Army ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် လက်နက်ချခဲ့ပြီးနောက် ထွက်ပေါ်လာတဲ့ အဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
သျှမ်းပြည်ရဲ့ လောင်းကစားဝိုင်းတွေမှာ လေးကောင်ဂျင်၊ ဂုံးဂင်း၊ ဖဲဝိုင်း နဲ့ သျှမ်းကိုးမီးတွေ အပါအဝင် တခြား လောင်းကစားဝိုင်း တွေလည်း ထည့်သွင်းကြတာတွေရှိပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တနှစ်ကျော်ကာလမှာ မြန်မာပြည်တဝှမ်းမှာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF)နဲ့ စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပေမယ့် သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း လောင်းကစားဝိုင်းဖွင့်တဲ့နေရာကတော့ စစ်ရေးတိတ်ဆိတ်နေတဲ့ ဒေသတွေဖြစ်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဟာ သျှမ်းလူထုတွေကို နိုင်ငံရေး စိတ်ဝင်စားမှု မရှိလာအောင် လောင်းကစားကို ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဖွင့်လှစ်လာသလို လောင်းကစားဝိုင်းတိုင်းမှာလည်း နာမည်ကျော် အဆိုတော်တွေ ကို ခေါ်ယူတာတွေလည်းရှိပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ မြို့မှာဆိုရင် လောင်းကစားမှာ လူတွေလာအောင် ပွဲစည်အောင်ဆိုပြီး နာမည်ကြီးအဆိုတော်တွေက စခေါ်တယ်။ လူငယ်တွေအကြိုက်ခေါ်တာ။ နိုင်ငံရေးမှာ လူငယ်တွေ စိတ်မဝင်စားအောင် တမြင်လုပ်နေတာ” – လို့ နမ့်စန်မြို့မှ နိုင်ငံရေးသမား တစ်ဦး က ပြောပါတယ်။
နမ့်စန်မြို့ပေါ်မှာဆိုရင် Mong Tai Army အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းတွေဦးဆောင်တဲ့ မတ်ကျန်း ပြည်သူ့စစ်၊ နားရိုင်းပြည်သူ့စစ်နဲ့ SSS (မဟာဂျာ) ပြည်သူ့စစ်တွေက လောင်းကစားရုံကို တရွာဝင် တရွာထွက် နေရာပြောင်းပြီး လုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။ တချို့ လောင်းကစားဒိုင်တွေကလည်း မြို့နယ်ရဲစခန်းနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ပေါ်တင်ဖွင့်လာကြတာပါ။
မတ်ကျန်းပြည်သူ့စစ် က ဦးစိုင်းလူ(ခေါ်) စဝ်လျဲန်းဆိုင် ဦးဆောင်ပြီး နအဖ အစိုးရထံ ၂၀၀၄ ခုနစ်တွင် အလင်းဝင်ခဲ့ကာ ပန်လျဲန်းဆိုင်ဒေသ မှာ ပြည်သူ့စစ်အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။
မဟာဂျာ ဦးဆောင်တဲ့ SSS (Southern Shan State) အများသိတဲ့ အက်သုံးလုံး နဲ့ ဂျိုးဆန်း ဦးဆောင်တဲ့ နားရိုင်းပြည်သူ့စစ်ကတော့ ၁၉၉၆ ခုနစ် ကတည်းက ပြည်သူ့စစ်ပြောင်းခဲ့ပါတယ်။
ဒီပြည်သူ့စစ် (၃)ခုလုံးဟာ Mong Tai Army လက်နက်ချပြီးခွဲထွက်လာတဲ့အဖွဲ့တွေဖြစ်ပြီး၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ် တည်ရှိတဲ့ ခိုလမ်မြို့ အနီးဖြစ်တဲ့ နမ့်စန်မြို့မှာ ဆက်ဆံရေးရုံး စိုက်ထားပါတယ်။
ပြည်သူ့စစ်တွေဟာ စစ်ကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး သျှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းမှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ဖြစ်တဲ့ သစ်လုပ်ငန်းတွေ ၊ လယ်ယာထွက်ကုန်၊ စက်သုံးဆီ၊ မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတွေ သဘာဝသယံဇာတ ထုတ်ယူခွင့်နဲ့ ဟိုတယ် လုပ်ငန်းတွေ အကြီးအကျယ်လုပ်ကိုင်ကြပါတယ်။
ခေတ်နဲ့ မလျော်ညီတဲ့ ၁၉၈၆ ခုနစ် လောင်းကစားဥပဒေကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီး ခေတ်နဲ့လျော်ညီတဲ့ ၂၀၁၉ လောင်းကစားဥပဒေသစ်ကို ၂၀၁၉ ခုနစ် မေ (၇)ရက် မှာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် (NLD) လက်ထက်မှာ နိုင်ငံတော်သမ္မတ မှ အတည်ပြုပြဌာန်းခဲ့ပါတယ်။
လောင်းကစားဥပဒေသစ် မှာ ပြည်ထောင်စု အစိုးရ အဖွဲ့ရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ သတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့အညီ မှတ်ပုံတင်ပြီး ကာစီနို တွေဖွင့်ခွင့်ရရှိပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ဝင်ရောက် လောင်းကစားတာ မပြုထားသလို ကန့်သတ်ချက်တွေ လည်းရှိပါတယ်။
ဒီလောင်းကစားဥပဒေဟာ ဘယ်အစိုးရမဆို လက်ခံရပေမယ့် စစ်ကောင်စီ အုပ်စုတွေ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာတော့ လောင်းကစားဥပဒေဟာ အလိုအလျောက် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး မြန်မာပြည်နည်းတူ သျှမ်းပြည်လည်း တရားဥပဒေမဲ့ ပြည်နယ်တခု ဖြစ်လာပါတယ်။
စစ်ကောင်စီလက်ထက်မှာတော့ စစ်အာဏာရှင်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ကိစ္စမှ အပ ကြိုက်တဲ့ တရားမဝင်မှုတွေကို လုပ်ပိုင်ခွင့် လမ်းဖွင့်ပေးလိုက်တဲ့သဘောဖြစ်နေတယ်လို့ သျှမ်းလူထုတွေက မှတ်ချက်ပြုလိုက်ပါတယ်။
“ သျှမ်းပြည်က တော့ အရင်ကတည်းက လောင်းကစားနဲ့နာမည်ကြီးခဲ့တယ်လေ။ ဒါပေမယ့် ဒီမိုကရေစီ ခေတ်ပြောင်း လာတော့ လောင်းကစားက မကြားရသလောက်ပါပဲ။ စစ်အာဏာပြန်သိမ်းတော့ သျှမ်းပြည်နေရာအနှံ့ ဘုန်းကြီးကျောင်း၊ ရဲစခန်း မရှောင် လောင်းကစားဝိုင်းပြန်ပေါ်လာတော့ တော်တော်တုန်လှုပ်သွားတယ်” လို့ သျှမ်းပြည် နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်နေသူ တစ်ဦးက မှတ်ချက်ပြုပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာ မြန်မာပြည်ရဲ့စီးပွားရေးဟာ အဖက်ဖက် ယိုးယွင်းလာပြီး၊ ပြည်သူအများစုကလည်း အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေလုပ်လာကာ စစ်ကောင်စီ လက်အောက်ခံ ဌာနဆိုင်ရာတွေ ပြည်သူ့စစ်တွေဟာ အခွန်ဝင်ငွေတွေ မရရှိသလောက်ဖြစ်လာပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် စစ်ကောင်စီ နဲ့ သူ့ရဲ့လက်အောက်ခံ အဖွဲ့အစည်းတွေ ဟာ သျှမ်းပြည်အတွင်း လောင်းကစားဝိုင်းကို တရားဝင်ဖွင့်လာပြီး ဝင်ငွေတွေ ရှားလာကြတယ်လို့ သျှမ်းပြည် နိုင်ငံရေးလေ့လာသူတွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။
“ ရဲတွေကလည်း ဒီလောင်းကစား ကနေ အခွန်ရတယ်လေ။ တမြင်မဖမ်းပဲလွှတ်ထားတာ။ အရေးယူရင် သူတို့အတွက် ဝင်ငွေမရှိဘူးလေ၊ ကျမတို့ ဒေသကတော့ အခုဆိုရင် လောင်းကစားဖွင့်လာတော့ ခိုးယူလုယက်မှုကလည်း ပိုလာတယ်” လို့ မိုင်းရှူးဒေသခံ အသက် ၄၅နှစ်အရွယ်ရှိ နန်းအေး က ပြောပါတယ်။
သျှမ်းပြည်မှာ တိုင်းရင်းသားအချင်းချင်းဖြစ်ပွားနေတဲ့တိုက်ပွဲတွေ မြေလု နေရာလုတိုက်ပွဲတွေကလည်း ရှိနေတဲ့အတွက် လောင်းကစားပပျောက်အောင်လုပ်ဖို့ ကလည်း ဘယ်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေမှ စိတ်မဝင်စားနေကြကြောင်းလည်း နန်းအေး က ပြောပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် သျှမ်းလူမျိုးအရေး သျှမ်းပြည်အရေး ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုပေါ်ထွန်းရေးလို့ ကြွေးကြော်နေတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွကိုလည်း သျှမ်းပြည်သားတွေက အားကိုးလို့မရနိုင်တဲ့အခြေအနေ ဖြစ်နေပါတယ်။
အခုလို သျှမ်းပြည် အနှံ့ လောင်းကစားဝိုင်းတွေကို အာဏာပိုင်တွေ စိတ်ကြိုက်ဖွင့်လှစ်တာဟာ ခေတ်အဆက်ဆက် စစ်ကောင်စီရဲ့ လက်ကိုင်တုတ်တခုလိုဖြစ်နေပြီ။
သျှမ်းပြည်မှာ လောင်းကစားဝိုင်းပေါများတာဟာ သျှမ်းလူထုတွေကို ကျည်မဲ့နဲ့ ဘဝ ကိုသတ်နေတဲ့ပုံစံဖြစ်နေပြီး၊ ဘဝေတွရုန်းလို့မရအောင် လောင်းကစားနွံထဲနစ်နေတဲ့သူတွေ လည်းများစွာ ရှိပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် စစ်အာဏာရှင် ဟာ သျှမ်းပြည်သားတွေကို ကျည်မဲ့လောင်းကစားနဲ့ နှိပ်စက်နေတာဟာ သိသာမြင်သာ နေပါတယ်။
