သျှမ်းပြည် ကျောက်မဲခရိုင်၊ သီပေါမြို့နယ်တွင် ဆန်တင်လာသည့် ထော်လာဂျီ တစ်စီးသည် စစ်ကောင်စီ ထောင်ထားသည့် မိုင်းထိကာ ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း စုံစမ်းသိရသည်။
ယမန်နေ့ (ဇန်နဝါရီလ ၁၈) ရက် မွန်းလွဲပိုင်း ၁ နာရီခွဲဝန်းကျင်တွင် သီပေါမြို့နယ် ပန်လုံကျေးရွာအုပ်စု၊ နားခိုလျန်ကျေးရွာမှ အသက် (၄၀) ဝန်းကျင်ရှိ လုံးခမ်း ဆိုသူသည် ထော်လာဂျီ တစ်စီးဖြင့် ဆန်အိမ်များ သယ်လာစဥ် တာတေတံတား အရောက်၌ မိုင်းထိကာ ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း ဖြစ်စဥ်ကို သိရှိသူ အမျိုးသား တစ်ဦးက သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ပြောသည်။
“သူ (လုံးခမ်း) က ဟိုဘက်ရွာဘက် ဆန်သွားကြိတ်ပြီး ပြန်လာတဲ့ အချိန်မှာ သူ့ကားတာယာက မိုင်းကိုသွားထိတာ။ အဲ့ဒီ မိုင်းက စစ်ကောင်စီတွေ ထောင်ထားတာလို့ သိရတယ်။ ဒါပေမဲ့ မိုင်းကတော့ အသေးစားပဲ မလို့ လူကတော့ ဘာမှ မဖြစ်သွားဘူး။ ထော်လာဂျီဘီးတွေကတော့ ပျက်စီးသွားတယ်။” ဟု ဖြစ်စဥ်ကို သိရှိသည့် နီးစပ်သူ အမျိုးသား တစ်ဦးက သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ပြောသည်။
ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့၌ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ နှင့် တအာင်း (ပလောင်) အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) တို့က တာတေတံတား အနီး တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြရာ စစ်ကောင်စီမှ တပ်ဆင်ထားသည့် မိုင်းဖြစ်ကြောင်းလည်း ဒေသခံများက ပြောဆိုနေကြသည်။
ထို့အပြင် အဆိုပါ တာတေတံတား၌ မပေါက်ကွဲသေးသည့် မိုင်းများလည်း ကျန်ရှိနေနိုင်သေးသည့် အတွက် အသွားအလာ ဂရုစိုက်ကြရန် နှင့် အရေးမကြီးပါက ဖြတ်သန်း သွားလာခြင်း မပြုလုပ်ကြရန်လည်း အထက်ပါ အမျိုးသားက သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ဆက်ဆိုသည်။
“အရင်သူတို့ တိုက်ပွဲ ဖြစ်တုန်းက တာတေတံတားကိုလည်း မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သေးတာလေ။ အဲ့ဒီလက်ကျန်မိုင်း တွေကနေ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်တာ ထင်တယ်။ အခုလည်း မပေါက်ကွဲသေးတဲ့ မိုင်းတွေ ကျန်ရှိနေနိုင်သေးလို့ ဖြစ်နိုင် ရင်တော့ တာဝန်ရှိသူတွေ လာပြီး ရှင်းလေးရေး မလုပ်ပေးမချင်း ဒီလမ်းကို အသုံးမပြုကြသေးတာ အကောင်း ဆုံးပေါ့” ဟု အထက်ပါ အမျိုးသားက သျှမ်းသံတော်ဆင့်ကို ဆက်လက် ပြောဆိုထားသည်။
သျှမ်းပြည်တွင် မြေမြုပ်မိုင်းနှင့် ပေါက်ကွဲစေတတ်သော စစ်အကြွင်းအကျန်များကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှု ဦးရေ အများဆုံးဖြစ်ကြောင်း မြေမြုပ်မိုင်းနှင့် ထပ်ဆင့်ပေါက်ကွဲစေသော လက်နက်ပစ္စည်းများ စောင့်ကြည့်လေ့လာ ရေးအဖွဲ့ Landmine & Cluster Munition Monitor က ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်၌ ထုတ်ပြန် ခဲ့သည်။
စစ်ကောင်စီတပ်များအနေဖြင့် အရပ်သားများ နေထိုင်သည့် ကျေးရွာများ၊ ဘုရားကျောင်းများနှင့် အများပိုင် အဆောက်အဦးများအပြင် မိုဘုင်းလ်ဖုန်းတာဝါတိုင်များ၊ ကြေးနီမိုင်းများနှင့် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ပိုက်လိုင်းကို ကာကွယ်ရန်အတွက် မြေမြုပ်များကို မကြာခဏ ထောင့်ထားလေ့ရှိကြောင်း အစီရင်ခံများတွင် ဖော်ပြထားသည်။
ထို့အတူ အစိုးရမဟုတ်သော စစ်တပ်ကိုဆန့်ကျင်သည့် တော်လှန်းရေးအဖွဲ့အစည်းများလည်း အဆိုပါ မြေမြုပ်မိုင်းကို အသုံးပြုနေကြောင်း Landmine & Cluster Munition Monitor ၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။
