ဒုတိယအကြိမ်အမျိုးသားလွှတ်တော်၊ နဝမ ပုံမှန်အစည်းအဝေး သတ္တမနေ့တွင် မြေယာဥပဒေကြမ်း နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးရာ လူထုသဘောတူညီချက်မရသေးသဖြင့် အတည်မပြုသေးရန် ကျားခေါင်းပါတီ အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ကဆွေးနွေးတင်ပြသွားသည်။
သြဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့က ကျင်းပသော အမျိုးသားလွှတ်တော်အစည်းအဝေးတွင် SNLD ပါတီ အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် စိုင်းဝမ်းလျန်းခမ်းက ယခုလက်ရှိရေးဆွဲနေသည့် မြေယာဥပဒေများအစား ပြည်ထောင်စုမြေယာ ဥပဒေတစ်ရပ်ပေါ်ထွန်းရေးကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း မြေသိမ်းဥပဒေ၏ လိုအပ်ချက်များကို အကြံပြုဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟု သိရသည်။
“ဒီဥပဒေကြမ်းကိုလူထုက သဘောမကျသေးတဲ့အတွက် အတည်မပြုသေးဖို့ ကျနော် တိုက်တွန်းခဲ့တယ်။ အစိုးရကလည်း နယ်ရှင်နယ်လဲန်ပေါ်လစီဆိုတာလုပ်သွားတယ်။ လူထုက အနည်းအကျဉ်းပါ၀င်ခွင့်ရ ထားတယ်။ ဒါပေမယ့် နယ်ရှင်နယ်လဲန်ပေါ်လစီကနေ နယ်ရှင်နယ်လဲန်လော (ပြည်ထောင်စုဆိုင်ရာ မြေယာဥပဒေ ) မထွက်သေးဘဲ ပင်မကြီးမရှိသေးဘဲ အကိုင်းလေးတွေကိုလာလုပ်နေပြီဆိုတော့ အကျိုးမရှိဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီဥပဒေကြမ်းအသေးအမွှားလေးတွေကို အတည်မပြုသေးဖို့ တောင်းဆိုသွားတယ်။”
မြေယာသိမ်းဥပဒေကြမ်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး တွေ့ရသည့် အားနည်းချက် ၄ ချက်အား ဆွေးနွေးတင်ပြသွားကြောင်း စိုင်းဝမ်းလျန်းခမ်းက သျှမ်းသံတော်ဆင့်အားပြောသည်။
“ပထမဆုံးချက်က လုပ်ထားတဲ့ မြေယာသိမ်းဥပဒေကြီးက ရေးထားတာကျယ်ပြန့်လွန်းတယ်။ ဥပမာ ပြည်သူ့အကျိုးအလို့ငှာ လို့ရေးထားတာလိုမျိုး။ အဲဒီစကားလုံးဟာဆိုရင်အရမ်းကိုကျယ်ပြန့်တယ်။ လိုရာ ဆွဲပြောလို့ရတဲ့စကားလုံးဖြစ်တယ် ။ လူထု၊ တောင်သူလယ်သမားတွေနစ်နာနိုင်တယ်။ ဒီဟာနဲ့ ပတ် သက်ပြီးကျနော် အန္ဒိယနိုင်ငံမြေယာဥပဒေကို ဥပမာထားပြီး သိမ်းထားတဲ့မြေမှာ ဆေးရုံ ဆေးခန်း လုပ်မလား အစိုးရရဲ့စက်ရုံဖွင့်ပြီး ၀င်ငွေတွေက လူထုအတွက် အထောက်ပ့ံပြုမယ့်ဟာမျိုး ဘဲဖြစ်စေချင်တယ်။ လူထုနဲ့မဆိုင်တဲ့တခြားလုပ်ငန်း လုပ်လို့မရဘူး။အဲလိုမျိုးဖြစ်စေချင်တယ်။”
“နောက်ဒုတိယတချက်ကတော့ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာအခန်းကဏ္ဍမှာ ရှုပ်ထွေးများပြားလွန်းနေတယ်။ ဥပဒေရေးဆွဲရေး ၊ လွှတ်တော်ရေးရာမှာအားနည်းနေတယ်။ ဒါကြောင့် မြေယာသိမ်းတော့မယ်ဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်ကိုတင်ပြပေးပါ။ လွှတ်တော်က သဘောတူမှ သိမ်းခွင့်ရမယ် ဆိုတဲ့အချက်ရှိစေချင်တယ်ဆိုတာကိုလည်း ကျနော်ဆွေးနွေးသွားတယ်။ ”
“တရားစီရင်ရေးမဏ္ဍိုင်လည်း အားနည်းနေတယ်။ အသိမ်းခံရမြေယာပိုင်ရှင်တွေကနေ မြေယာတွေအသိမ်းခံရကြောင်း လွတ်လပ်စွာ ပြောခွင့်မရှိ်ဘူး။ ပြောခွင့်ပေးထားတဲ့အပိုင်းကလည်း လျော်ကြေးနဲနေတဲ့အပိုင်း ၊ ဧက မှားယွင်းနေတယ်ဆိုတဲ့အပိုင်းလောက်ဘဲပေးတယ်။ မတရားအသိမ်းခံရတယ်ဆိုတဲ့အပိုင်းကိုတော့ပြောခွင့်ပေးမထားဘူး။ အဲဒီအတွက်ပွင့်လင်းစွာပြောဆိုနိုင်ဖို့ အယူခံဝင်နိုင်ဖို့အတွက် အခွင့်အရေးပေးဖို့လည်းဆွေးနွေးသွားတယ်။”
“နောက်ဆုံးတခုက ပြစ်ဒဏ်ပေးတဲ့စနစ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျနော်တင်ပြသွားတယ်။ မြေယာအသိမ်းခံရ တောင်သူ လယ်သမားတွေ ဆန္ဒပြရင် ဖမ်းဆီးခံရတယ် ပြစ်ဒဏ်ပေးခံရတယ် ဆိုတဲ့အချက်ကိုကျနော်တို့အမြဲတမ်း ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်တယ်။ အသိမ်းခံရမြေမှာ မြေယာပိုင်ရှင်က သွားပြီးတော့ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်စားသောက် ရင်လည်း ၀တ္တရားနှောင့်ယှက်မှုတွေဘာတွေ နဲ့ စွဲချက်တင်တယ်။ ဒီအတွက် အသိမ်းခံရမြေယာတွေကို အထက်ကစီရင်ချက်မချသေးခင် ဆုံးဖြတ်ချက်မရသေးခင်အချိန်တွေမှာ မြေယာပိုင်ရှင်တွေကို လုပ်ကိုင် ခွင့်ပေးဖို့ ကျနော်တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ ”
စစ်တပ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလက သျှမ်းပြည်အနှံ့ ဒေသခံလယ်ယာမြေများအား အဓမ္မသိမ်းဆည်းမှုများရှိခဲ့ပြီး ဦးသိန်းစိန်အစိုးရလက်ထက်ကမူ စစ်တပ်မှ သိမ်းထားပြီးအသုံးမပြုဖြစ်သော လယ်ယာမြေများအား လူထုထံပြန်လည်ချပေးရန် ပြောဆိုခဲ့ဖူးသည်။ အသိမ်းခံရလယ်မြေအချို့လူထုထံ ပြန်လည်ပေးအပ်သော်လည်း ပြန်မပေးအပ်သည့်လယ်မြေ အများအပြားကျန် ရှိနေသေးသည့်အပြင် အသစ်ထပ်မံသိမ်း မှုလည်းရှိနေ ဆဲဖြစ်သည်။
